Her ne kadar İTO Geçinme Endeksinde Eylül Ayına göre gözle görülür bir yavaşlama olsa da, % 3 civarına seyreden bir hayat pahalılığı elbette iyi bir haber değildi. Tüm gözler TÜİK’in açıkladığı TÜFE endeksine dönmüştü.
“Faiz düşünce enflasyon da düşer” tezinin kanıtlanması için verilen tüm çabaya rağmen, aklı başında herkes baz etkisinden dolayı bir yavaşlamanın olacağını bekliyordu. Ancak, İTO ve TÜİK rakamlarının birbirinden çok farklı açıklanması herkeste soru işaretleri uyandırıyor. Mesela Eylül ayında TÜFE rakamı İTO geçinme endeksinin yarısı kadar açıklanmıştı. Ekim ayında ise birbirine çok yakın çıkmıştı.
Bu sabah ise ENAG ile başladık. Ancak oradan da aylık % 4 civarında bir oran gelince, “TÜİK bunun yarısı kadar açıklayabilir” diye düşündüm. Neredeyse öyle de oldu. Şaşırmadık tabii. Şimdi asıl meseleye bakalım.
“Piyasayı her katmanda izlemek lazım..”
Gıda enflasyonunda modern dünyanın en yüksek oranlarına sahip olan Türkiye’nin, fiyat artışlarını durdurmak için faizi düşürmek haricinde yapması gereken çok sayıda iş var. Piyasaları resmi gazete üzerinden regüle etmeye çalışan ekonomi yönetiminin üretimden satışa tüm katmanları yakından izlemesi gerekirken sadece son satıcıya yüklenmesini sonuç verecek bir çaba olarak görmüyorum. Yetkililerin “biz sizin ne yaptığınızı biliyoruz” tarzında moda haline gelmiş açıklamaları devlet geleneğiyle uyuşmadığı gibi, “madem biliniyor neden üzerine gidilmiyor” şeklinde şikayetler de yaratıyor. Madem ki bu süreçte serbest piyasa düzeninden çıktık, o zaman devletin tüm katmanlarda etkin denetim yapması gerekir. Gümrük sahalarındaki haksız kazançlardan başlayarak. Türkiye’ye giren 9 Milyon konteynerin her birinden gümrük sahalarında haksız olarak çeşitli isimler altında ortalama 540 Euro para alınıyor. Milyarlarca Euro fazla maliyet anlamına gelen bu sürecin enflasyonist etkisini konuşan hiç yok.
Özetle, 2022 yılını ne Merkez Bankasının % 60 ‘lık ne de OVP’nin % 65 ‘lik öngörüsüyle tamamlayamayacağımız anlaşıldığına göre, her ticari işletmenin resmi öngörü ya da rakamlara bakmaktan önce, kendi enflasyon endeksini yapmasında fayda var. Mali tabloları resmi enflasyona ya da resmi beklentilere göre hazırlamak akıl karı değil. Benden söylemesi.
Prof. Dr. Emre Alkin
