Dalgalı Kur Uygulanmıyor, Reçeteyi Buna Göre Yazalım..
TL’nin Amerikan Dolarına karşı performansını diğer gelişmekte olan ülke paralarıyla karşılaştırdığımızda, dalgalı kur rejiminden çok “managed float” uygulandığı izlenimi net olarak veriyor diyebilirim.
Mesela son bir yılda Brezilya Reali değer kazanmış gözüküyor. En yüksek 5.49 seviyesini görmüş, en düşük 4,72 seviyesini test etmiş. Meksika Pezosu da benzer şekilde değer kazanırken, sağlıklı bir dalgalanma göstermiş. Tam olarak 20 seviyesine yaklaşırken 16.70 seviyesine kadar gevşemiş, bugün ise 17,50 civarında işlem görüyor. Çek Korunası Dolar karşı sert bir dalgalanma gösterse de son bir yılda değer kazanmış. Seyahat 23 seviyesi ile başlamış, 20’lere kadar düşmüş. Bugünlerde 22 seviyesinde. Polonya Zlotisi de Dolara karşı güçlü duruş sergilemiş. Bir yıl önce 4.5 seviyelerinden bugün 4.15 ‘lere gelmiş. Hatta bir ara 4.00 seviyesinin altını da zorlamış. Macar Forinti de başındaki tüm iç siyasetten kaynaklanan dertlere rağmen son bir yılda değer kazanmış, 400’llerden 350’lere gelmiş.
Başı dertten kurtulmayan Güney Afrika’nın parası olan Rand’ın Dolar karşısındaki performansı yukarıda belirtilen paralardan daha zayıf performans gösterse de, 2023’ün ilk aylarındaki 20 seviyelerinden bugün 18’e gerilemiş gözüküyor. Zaten son bir yıllık dalgalanma 17-20 seviyeleri arasında olmuş.
Rus Rublesi ise savaşta olan ve yaptırımlara maruz kalmış bir ülkenin parası olarak, elbette değer kaybetmiş. Bir yıl önce 60 civarında olan Dolar/Ruble, bir ara 100’e ulaşmış. Ancak son bir yada sakinleşerek 90 seviyesinin altına gerilediği görülüyor.
TL ise böyle bir dalgalanmadan nasibini almadan, sürekli bir değer kaybı içinde olmuş. Bir yıl önce 18 TL olan Dolar, adım adım ve hiç durmadan 29 TL seviyesine gelmiş. Grafiğine daha uzaktan bakarsak, 2021 yılından itibaren hiçbir şekilde “dalgalanma” anlamına gelmeyecek bir yükseliş içinde olduğunu söyleyebiliriz. Tam olarak 7.5’ten başlayan serüven soluk bile aldırmadan 29 TL’ye bizleri getirmiş. İster 1 ay ister 3 ay, 6 Ay, 12 ay ya da 5 yıl fark etmez grafiği açtıkça ekonomi yönetiminin dolar kuruna dolaylı ya da doğrudan müdahale etmek istediği anlaşılıyor. Peki bunda ne kadar başarılı olmuş ? Hemen 5 yıllık performanslara bakalım
Dolar/Real: 3,90 – 4,90
Dolar/Pezo: 20,40 – 17,52
Dolar/Koruna: 22,80 – 23,09
Dolar/Zloti: 3,80 – 4,15
Dolar/Forint: 285 – 348
Dolar/ Ruble: 66 – 88
Dolar/ Rand: 14 -19
Dolar/TL: 5,3 – 28,7
Herhangi bir yorum yapmaya bile gerek kalmadan, Merkez Bankası yönetimlerinin TL’nin istikrarını sağlayamadıkları, uyguladıkları metotların serbest piyasa dışında olması sebebiyle dalgalanmanın yaşanmadığını, sert bir yükselişi yaşamak yerine kaçınılmaz olanı yavaşlatmak için çabaladıkları, sonuç olarak dün de bugün de doğru bir yaklaşım içinde olmadıkları anlaşılıyor. Sadece Naci Ağbal’ın TCMB Başkanı olduğu 2020 Kasım ve 2021 Mart ayları arasında TL’nin hem değer hem de istikrar kazandığını görüyoruz. Diğer TCMB Yönetimleri de serbest piyasaya inanıp faizlere doğru zamanda doğru şekilde müdahale etselerdi bunlar yaşanmayacaktı.
Prof. Dr. Emre Alkin
