Euro Bölgesinden çıkarılma tehlikesi, ülkenin tekrar iflas ile karşı karşıya kalması ve altına onca imzaların atıldığı kredi sözleşmeleri… Yunanistan nereye doğru gidiyor? Ülkenin geleceği ve önünde bekleyen tehlikeler ne? Konuyu Ekonomist, Akademisyen Prof. Dr. Emre ALKİN ile konuştuk.
-Yunanistan’ın IMF ve AB’ye rest çekmesi AB ilişkilerini nasıl etkileyecek?
Prof. Dr. Emre ALKİN: Yunanistan’ın AB’ye rest çektiğini zannetmiyorum bence yönetemiyorlar. ‘SYRIZA’ isimli oluşumun Yunanistan’ın gerçeklerine çok uzak olduğunu görüyorum. Aynı zamanda oluşturulan kabinenin de çok yetenekli olduğunu görmüyorum; özellikle Maliye Bakanının… Ortada uzun zamandır devam eden bir mesele var. İktidara gelmeden önce oy toplamak için ülkenin gerçeklerinden haberdar olmadan sözler verdikleri ve borç yönetimi konusunda bilgi sahibi olmadan iktidara geldikleri anlaşılıyor. Şu anda da rest falan çekmiyor, becerisizliklerinden dolayı vatandaşa sığınıyorlar.
“Euro, Avrupa Siyasal Birliği’nin çimentosudur”
Parlamenter demokrasilerde, sürekli referanduma çağrılmak vatandaşı bezdirir. Yunan halkı da artık bezmiş durumda. Vatandaşı referanduma götürüp, bu konuda oradan gelecek duruma göre “Ne yapayım, vatandaş böyle istiyor.” sözüne sığınmak, iktidar olmak demek değildir. Buradan şunu anlamaya çalışıyoruz, demek ki tarih bilgileri zayıf ve geçmişle alakalı doğru bilgi toplamamışlar. Euro’nun, iki tane gerçeğini bilmiyorlar. Birincisi hiçbir devlet ödemek için borç almaz, sadece bunu çevirir. Demek ki Yunanistan’a borcu çevirecek mahareti olmayan bir hükümet atanmış. İkincisi Euro bir para değil, Avrupa Siyasal Birliği’nin “çimentosudur”. Euro zaten bir para olsa bunun, Maliye Bakanlığı, Hazine Bakanlığı olurdu fakat ikisinin yerine sadece Merkez Bankası var. Bu sebeple ortada rest çekme yok, ortada bilgisizlik ve basiretsizlik var. Hiçbir şey yapamadıklarından dolayı konuyu çözümsüz bırakıyorlar.
– Yunanistan Maliye Bakanı Yanis Varoufakis, Yunanistan’ın 1,6 milyar avroluk IMF borcunu ödemeyeceğini açıkladı. Borcunu ödemeyen bir Yunanistan’ın karşılaşacağı sorunlar neler olabilir?
“Yunanlılar tembel bir millet değil”
Prof. Dr. Emre ALKİN: Borcunu ödemeyen bir ülkenin başına gelecek şey, yeni borçlanma yapamaması olur. Bunu daha önce yapan ülkelerden biri de Rusya. 1990’lı yılların sonunda “Benim borcum borç ama onu alamazsınız.” dedi. Orada doğalgaz ve petrol olduğu için Avrupa’yı dize getirdi. Yunanistanda bu durum yok. Yunanlılar tembel bir millet değil, fakat çalışmıyorlar. Çalışmadan da değer yaratamıyorsunuz.
Aslında Yunanistan’ın çöküşü Avrupa ekonomik modelinin çöküşüdür. ABD, 1871 yılından beri dünyada en büyük millî gelire sahip olan ülkedir. ABD 1990’larde gaza bastı, Avrupalılar yerinde saydı. İleri teknoloji konusunda ABD herkesin önüne geçti, Avrupalılar bilgi rekabetinde yaya kaldı. Yunanistan’ın bilgi rekabeti adına hiçbir şey üretemediği ortada. Turizmde de rekabet güçleri azaldı. Akdeniz çanağında rekabet çok. En azından mal ve hizmet üreterek bu borcu ödeyebilirler fakat ondan da pek ümit yok. Özellikle genç nüfus çalışmayı pek sevmiyor. Önemli olan burada Yunanistan’ın para kaybetmesi değil, moralini kaybetmesi. Moralini kaybetmiş bir ulusu tekrar canlandırmak kolay değil. Kolay olmasa da zaten bunu yapacak olan ‘SYRIZA’ değil.
“Adamlarda bilgi yok”
Miting meydanlarında atıp tutmayı biliyorlardı, şimdi meseleyle karşı karşıya kaldılar. Halka sığınıp referandum yapıyorlar. Bu bir hata. Daha önce dediğim gibi restleşme falan yok, becerisizlik ve basiretsizlik devam ediyor. Borcu ödememesi bir sıkıntı olmaz. Sonuçta yurt dışından insanlar gelir, sen yapamıyorsan biz gelip oturalım, yapalım bu işi derler. Osmanlı’da Duyun-u Umumiye vardı. Yunanistan da aynen Duyun-u Umumiye gibi bir borçlar yönetimi kuracak, içinde de dünyanın her tarafından gelen uzmanlarla bu borcu yönetmeye çalışacak. O yüzden bu hükümet çok uzun durmaz. Başbakan Çipras da büyük ihtimalle, “Hayatımda ilk defa başbakanlık gördüm, yaşasın!” diyerek istifa eder.
-Yunanistan’ın IMF’ye 1,6 milyar avro ödemesi gerekiyor. Aksi takdirde Yunanistan’ın Avro Bölgesi’nden çıkma ihtimali var mı?
Prof. Dr. Emre ALKİN: Sadece Yunanistan’ın değil herkesin avro bölgesinden çıkma ihtimali var. Euro projesi ekonomik olmaktan çok siyasal. Diğer iki büyük Dünya Savaşı Avrupa’dan çıktı. Bu gidişle üçüncüsü de oradan çıkacak. O kadar net gözüküyor ki Yunanistan Euro’dan ayrılır ve bunu başka ülkeler de takip ederse Avrupa Siyasal Birliği çöker. Avrupa Siyasal Birliği çöktüğü zaman da siz üçüncü dünya savaşına yavaş yavaş hazırlanın.
-Yunanistan’ın bu durumu Türkiye’yi etkiler mi, ne derece etkiler?
Prof. Dr. Emre ALKİN: Türkiye’yi şu açıdan etkiler. Türkiye Euro bölgesine ihracat yapıyor, geçmişe göre daha az ama yine de Euro bölgesinde hatırı sayılır bir büyüklükte ihracatı var. Eğer birkaç ülke çıkmaya kalkarsa yeni para birimlerini konuşmaya başlayacağız. Sadece Avrupa’da değil dünyadaki para mekanizmalarında da sıkıntılar oluşacak. Yeniden hesaplamalar çıkacak. Hisse senedi ve bono tahlil piyasalarında tekrar hesaplamalar yapılacak. Bunu da atlatırız, dünya neleri atlattı ama ne gerek var. Tek cümle olarak, Euro’dan ayrılmalar başlarsa üçüncü dünya savaşına hazır olun.
Çok enteresan, İkinci Dünya Savaşı’ndan hemen sonra doğmuş, bizden 20-30 yaş büyük Paul Krugman gibi iktisatçılar çok temelsiz konuşuyorlar. Diyorlar ki, “Yunanistan Euro’dan çıkmalıdır.” onu biz de biliyoruz. Euro’dan çıktıktan sonra olacak olan siyasal çöküntünün hesabını verebiliyorlar mı? İktisatçıların, sadece para ve ekonomi gözüyle baktıkları zaman iyi bir bilim adamı olamadıklarını düşünüyorum. Bilim adamı olmak için disiplinlerarası bir terbiye gerekiyor. Hem Avrupa’daki hem ABD’deki ve hatta Türkiye’deki bazı uzmanların Yunanistan’ın Euro’da kalışı ya da çıkışı meselesini bilimsel açıdan ele almadıkları için üzülüyorum.
