Geçenlerde Ronald Reagan'ın eski konuşmalarından birine Instagram'da rastladım. Eski bir film artisti olan ABD Cumhurbaşkanı tane tane şu gerçekleri anlatmış: "Hükümetlerin para bulmak vergi haricinde iki ana metodu vardır: - Borçlanma piyasasına girerek elindeki faiz silahıyla vatandaşlarıyla rekabet etmek - Para Basmak

Bu soruyu sanırım Ağustos 1958'den beri her Türk Vatandaşı soruyor. Çünkü Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en "haşmetli" devalüasyonu 4 ağustos 1958'de olmuş. Dolar 2.9 TL iken resmi olarak 9 TL'ye yükseltilmiş ama karaborsada 20 TL olmuş. Devalüasyonun büyüklüğünü o zamanki ekmek fiyatı ve gramajından anlamak mümkün. Yalın Alpay ile yazdığımız "Olaylarla Türkiye Ekonomisi" Kitabında 100 yılın tüm detayları var.

Bu soruyu soranlar için peşin hükümlü olmayalım. İster 1000 TL ister 1.000.000 TL olsun, herkesin parası kıymetli. Ancak "paramı ne yapayım" sorusuna doyurucu bir cevap vermek kolay değil. Bu yazıda elimden geldiğince kısa ve net bazı tavsiyelerde bulunacağım.

Dün kıymetli bir gazeteci ile yaptığım görüşmede, Blinken ziyareti ile ilgili bazı ipuçlarına sahip oldum diyebilirim. "ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken 'ın istemeye istemeye geldiğini söyleyebiliriz" diye söze başladı. Bir ay içinde üç kez İsrail’i ziyaret eden, Tel Aviv’de Yahudi kimliğinden dem vuran Blinken’ın, Ankara’da sıcak karşılanmasını beklemek zaten hayalcilik olurdu.

Bir yandan acılar diğer taraftan günlük rutin ve yanına kattığımız ayrıntılar. "Hayat devam ediyor" diyerek başladık yine yeni haftaya. Döviz kurunda yine dün akşam bir gariplik oldu. Geçen hafta 24,04 aynı akşam ekranda belirdi, dün akşam 24,14. Kim ne yapmaya çalışıyor bilmiyoruz ama hoş değil.

Merkez Bankası Başkanı yılın bitmesine 2 ay kala beklentileri revize ettikten sonra açıklanan TÜFE rakamı beni düşündürdü açıkçası. Yılbaşından beri % 55 olan enflasyonun yıl sonu % 65 olması için 10 puan daha TÜFE artışı gerekiyor kabaca. Bunun altında kalırsa "enflasyon beklentilerin altında yılı tamamladı" deyip tebrikleri kabul mu edecekler, bilemiyorum.

Gelecek yıl döviz kurlarının ne olacağını tahmin etmek kolay değil ancak herkes bize bu soruyu soruyor. Kur tahmininin bir metodu var elbette:

Merkez Bankası'nın faiz kararından önce canlı yayında şöyle bir yorumda bulundum: "TCMB'nin gelişen şartlar altında iki seçeneği bulunuyor. Bu yıl % 35'den daha yüksek bir politika faizini yaşatma imkanı pek yok. Dolayısıyla ya yıl sonuna kadar 2 yada 3 seferde bu seviyeye ulaşacak veya tek seferde 500 puanlık artırım yaparak piyasalarda oluşan karışıklığı düzeltecek..."

Faiz kararı öncesi kiminle konuştuysam iki adet seçenekten bahsettim, ancak öncesinde bir koşulu da öne sürdüm: "Bu yılı % 35 politika faizi ile kapatacağız".

Enflasyon yükselmeye devam ettikçe herkes birbirine şu soruyu sormaya başladı: "Tasarruf edebiliyor musun ?"

Geçen ay yaptığım sunumlarda "küresel bir resesyon beklemiyorum ama Rusya-Ukrayna Çatışması büyürse bilmem" diyordum. Daha büyük ve tehlikelisi ortaya çıkıverdi. Eğer burası biraz daha alev alırsa, resesyon kaçınılmaz olacak. Şimdi gelişmelere hızlıca göz gezdirelim.

Geçmişte harçlığımızı çıkartmak için tatil köylerinde çalışırdık. O zamanlar da Türkiye revaçta bir tatil ülkesiydi. Dünyanın her tarafından deniz-kum-güneş için gelirlerdi ülkemize. Tam 35 yıl önce bir gün deniz kenarında oldukça esmer, ortadoğulu olduğunu düşündüğüm bir hanımefendi, o zamanlarda Fransa Siyasetinin yükselen ismi Bernard Kouchner 'in kitabını okuyordu.

Son yıllarda ortaya çıkan gelişmeler ABD dış politikasının tek yön siyasetine girdiğini, kalitesinin düştüğünü, lobilerin emrine girdiğini, kendi menfaatinden çok iktidardakileri finanse edenlerin menfaatini kovaladığını gösteriyor. Bu sebeple dünyanın ağır meselelerine yaklaşımları diplomatik incelikten yoksun, düzeltmek bir yana düzgün giden işleri de bozan, hoyrat bir hale geldi.

Geçen hafta kıymetli bir üstat market indirimleri üzerine haklı olarak şöyle bir serzenişte bulunmuş. "Ya fiyatlar fahiş idi, ya da zararı kabullendiler.."

Değerli Dostlar. İsrail-Filistin gerginliğinin tarihçesini, dış ticarete etkisini, küresel ekonomide yaratma ihtimali olan tahribatı uzmanlar ve meslektaşlarım detaylarıyla ele alıyor.