Haftaya başlarken geldiğimiz noktaya bir bakalım:
Fed, daha önce kademeli olarak azalttıkları parasal genişlemeden, şimdi de parasal sıkılaştırmaya geçmeye hazırlanıyor. Fed üyeleri “takvime bağlı kalarak bu işe başlayalım artık” diye görüş bildiriyorlar.
Türkiye’de ise “faizi nasıl düşürürüz ?” tartışmaları yapılıyor. Ben soranlara cevabımı hemen veriyorum: “Önce enflasyonu düşürelim.”
Bazıları kendiliğinden yükselen faizlere bakarak yanlış yorumlarda bulunuyor. Merkez Bankası radikal faiz artışlarına gitseydi bile enflasyonu % 5′ lik hedefe yaklaştırmazdı. Sebebini söyleyeyim.
Ekonomi Bakanlığı’nın ilave gümrük vergileri, Maliye Bakanlığı’nın sürekli olarak artırdığı vergiler sebebiyle maliyetler yükselirken, “sıkı para politikası” ile enflasyonu düşürmek zor. Bir de Tarım Bakanlığı var elbette. Gıda fiyatlarındaki yükselişin sebebi ise, tarım ürünleri piyasasındaki oligopol yapı ve doğru pozisyonlanamayan destekler. Özetle, ne üreten memnun ne tüketen.
Gümrük Bakanlığı geçen hafta Ocak Ayı dış ticaret verilerini açıkladı: İthalatın artış hızı, ihracatın artış hızından üç kat fazla gerçekleşmiş. Sadece Ocak Ayında dış ticaret açığı 9 Milyar Dolar olmuş. Hem de enerji fiyatları artışları daha mütevazı haldeyken.
Demek ki; ithalata ilave vergi koyarak veya Gümrük Birliği Anlaşmasını by-pass ederek ÖTV ve KDV’yi artırarak Dış Ticaret Açığı ve Cari Açık düşmüyormuş. İhracatı artırarak düşürmek lazım ama, parite marifetiyle değil. Yüksek katma değer üreterek. Bunun için maliyetlerin rekabetçi olması lazım. Rekabetçilik ithalatı pahalı hale getirerek sağlanamaz.
“Dış Ticaret ve Maliye Politikası gözden geçirilmeli…”
Gelinen noktada faiz de düşmüyor. Çünkü hem enflasyon yüksek, ki sebebini yukarıda anlattım, hem de kamu piyasadan sürekli para çekiyor. Bu şartlar altında faizlerin düşmesini beklemek hayalperestlik olur. Önce enflasyon düşmeli. Nasıl yapılacağı da belli. Yukarıda bahsettiklerimin tersi yapılırsa, sorun orta vadede çözülür.
Tabii; enflasyon ve vergiler yüksek olunca tasarruflar artmıyor. Kredi almaya mecbur olunuyor. Borçlanma Piyasasına Devlet tüm gücüyle girdiğinde ise, özel kesim ve bireylere kulandırılacak kaynağın maliyeti artıyor. Özetle, faiz bir türlü düşemiyor.
Tüm bunların çözümü belli. Uygulanan dış ticaret ve maliye politikasını en baştan gözden geçirmek.
Prof. Dr. Emre Alkin
